+ Lịch sử hình thành:

Đền long sơn Thủy Quốc

        Thượng Sơn trước đây gọi là Làng Văn Lâm, thuộc tổng Bạch Hà, phủ Anh Sơn. Theo gia phả của các dòng họ ở làng Văn Lâm có từ đầu thời kỳ Lê Nhân Tông (Năm 1450) hiệu Thái Hòa thì họ Trần là họ đầu tiên, sau đó các dòng họ khác như họ Hồ, họ Nguyễn Tất, họ Nguyễn Văn, họ Lê… cũng hội tụ về đây tạo nên cư dân làng Văn Lâm.

         Đến năm 1831, nhà Nguyễn cắt 4 tổng huyện Nam Đường và một tổng của huyện Thanh Chương lập thành huyện Lương Sơn, do phủ Anh Sơn kiêm lý. Tổng Bạch Hà thuộc huyện Lương Sơn. Làng Văn Lâm thuộc xã Bạch Hà huyện Lương Sơn.

         Sau cách mạng tháng Tám năm 1945, cấp tổng bị bãi bỏ, nhà nước chủ trương thành lập xã Kỳ Anh gồm: Làng Văn Lâm, làng Hà Kỳ, làng Chi Phương, làng Long Thái. Làng Văn Lâm được chia thành 4 xóm: Xóm Nam, xóm Trung, xóm Thượng, xóm Hậu. Đến tháng 3 năm 1948, xã Văn Hiến được thành lập trên cơ sở hợp nhất 3 xã: Đồng Lạc, Kỳ Anh và Thanh Hòa. Ngày 12 tháng 12 năm 1953 xã Văn Hiến lại được chia thành 4 xã nhỏ: xã Thái Sơn, xã Quang Sơn, xã Thượng Sơn và xã Hiến Sơn.

         Tên Thượng Sơn có từ ngày đó và được phân chia thành 16 xóm: Lâm Đào, Lâm Hải, Lâm Quang, Lâm Tân, Lâm Tùng, Lâm Bá, Lâm Nam, Lâm Trung, Lâm Đông, Lâm Hậu, Lâm Đức, Lâm Thanh, Lâm Bình, Lâm Yên, Lâm Thành, Lâm Thịnh. Đến năm 1995, Thượng Sơn được phân chia thành 3 khối: Văn Minh, Hòa Bình và Thống Nhất với tổng số 14 xóm được gọi theo thứ tự từ 1 đến 14.

    + Truyền thống cách mạng của nhân dân xã Thượng Sơn:

         Qua hơn 600 năm hình thành, đặc biệt hơn 90 năm đấu tranh xây dựng và phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam (1930-2023) trong gian lao, thử thách, trong những khó khăn của buổi đầu đất nước giành được độc lập, trong kháng chiến kiến quốc và xây dựng quê hương. Thời kỳ nào Thượng Sơn cũng có những đóng góp quan trọng cho đất nước.

         Điều đó được minh chứng bằng những kết quả đạt được trên tất cả các lĩnh vực, những tấm huân chương, huy chương, bằng khen là thể hiện sự ghi nhận, tin tưởng của các cấp đối với nhân dân và cán bộ xã Thượng Sơn từ trước đến nay. Trải qua những biến đổi thăng trầm của lịch sử nhân dân Thượng Sơn đã đoàn kết bên nhau xây dựng và phát triển hình thành nên những giá trị văn hóa –lịch sử, góp phần làm phong phú bề dày truyền thống đặc sắc của quê hương. Bề dày những giá trị truyền thống của vùng đất Văn Lâm xưa và nay sẽ là nền tảng tinh thần để Đảng bộ và nhân dân Thượng Sơn phát huy thuận lợi, vượt qua khó khăn xây dựng quê hương ngày càng phát triển đi lên

         Trong các cuộc chống ngoại xâm của dân tộc, nhiều thế hệ cha ông đã không tiếc xương máu, xả thân vì quê hương, đất nước. Đặc biệt từ khi Đảng Cộng Sản Việt Nam ra đời, dưới ngọn cờ vô sản nhân dân Văn Lâm cùng nhân dân toàn tổng Bạch Hà đã nêu cao chí khí anh hùng, bất khuất, tích cực tham gia vào cuộc giải phóng dân tộc của Đảng, góp phần làm nên thắng lợi chung. Từ khi đất nước giành được độc lập, quê hương giải phóng khỏi ách nô lệ, lầm than, các thế hệ cán bộ, đảng viên và nhân dân luôn hăng hái, tích cực xây dựng chế độ mới, tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp, cùng với nhân dân toàn miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội, vừa sản xuất vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ.

         Trong khói bom lửa đạn, xã Thượng Sơn đã phát huy vai trò lãnh đạo và trở thành trung tâm đoàn kết tập hợp quần chúng nhân dân, các tổ chức lực lượng chính trị xã hội, phát huy truyền thống cách mạng, lao động sản xuất, góp phần đánh bại chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, chi viện cho tiền tuyến niềm Nam, khắc phục khó khăn ổn định đời sống, xây dựng quê hương ngày càng phát triển đi lên. Từ ngày đất nước thống nhất, Thượng Sơn từng bước trưởng thành lãnh đạo nhân dân thực hiện và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, mọi mục tiêu kinh tế xã hội, QP-AN…đổi mới toàn diện quê hương, góp phần vào công cuộc công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn, xây dựng quê hương đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Núi Tù Và nhìn từ trên xuống

         Trong quá trình lịch sử lâu dài, từ trong quê hương Văn Lâm – Thượng Sơn nhiều người con đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng của Đảng. Cán bộ đảng viên lực lượng vũ trang đi tiên phong trên nhiều lĩnh vực hoạt động, đóng góp một phần sức lực, xương máu và trí tuệ cho cuộc kháng chiến cứu nước vĩ đại của dân tộc, gieo hạt, ươm mầm trên quê hương để làm nên một Thượng Sơn như ngày hôm nay.

Nguyễn Thảo - Bí thư đoàn xã